Wyposażenie dawnego salonu DESY w rejestrze zabytków

poniedziałek, 20 marca 2023 11:19

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego wyposażenie wnętrza lokalu przy Rynku Starego Miasta 4/6 (d. salon DESY) w Warszawie, składające się z polichromii na sklepieniu, polichromii drewnianego stropu i osłony grzejników.

Dawny „reprezentacyjny sklep centralny". Państwowego Przedsiębiorstwa DESA, mieścił się w pomieszczeniach parteru i pierwszego piętra połączonych kamienic nr 4 i 6, zlokalizowanych we wschodniej pierzei Rynku Starego Miasta po tzw. stronie Barssa. Zachowane elementy wystroju wnętrz zostały zaprojektowane i wykonane ok. 1953 r. w okresie odbudowy Starówki.

Na oryginalne wyposażenie pomieszczeń dawnego salonu DESY składają się: polichromie autorstwa Heleny i Lecha Grześkiewiczów wypełniające prostokątne płyciny stropu wewnętrznej klatki schodowej na pierwszym piętrze oraz malowidła wykonane przez artystki z Zalipia, pokrywające drewniany strop na parterze. We wszystkich pomieszczeniach znajdują się także należące do wyposażenia z danego okresu, jednakowe w formie, drewniane obudowy grzejników z toczonymi prętami i centralnie osadzoną ażurowo ciętą deską, nawiązującą do dekoracji ludowej. Malowidła ze scenami pejzażowymi autorstwa Heleny i Lecha Grześkiewiczów utrzymane są w tradycji XVII-wiecznego malarstwa pejzażowego ze sztafażem Przedstawiają monumentalne twierdze i zamki piętrzące się na wybrzeżach. Drugim plastycznym wyróżnikiem dekorującym wnętrza dawnej DESY są malowidła drewnianego stropu na parterze, przy wewnętrznej klatce schodowej, wykonane przez zespół artystek ludowych z Zalipia.

Do oryginalnego wyposażenia pomieszczeń należą także drewniane osłony grzejnikowe. Składają się z ramy okalającej wnękę podokienną oraz zdejmowanego dekoracyjnego, ażurowego ekranu. Dekoracje należą do motywów ludowych, charakterystycznych szczególnie dla kultury karpackiej.

- Dzieła te posiadają wartości artystyczne i wysokie walory rzemieślnicze, uzasadniające ich wpis do rejestru zabytków ruchomych. Elementy wyposażenia należące do zespołu stanowią świadectwo plastyki i sztuki użytkowej okresu powojennego oraz realizacji pierwszego etapu odbudowy Starówki, reprezentując wartości historyczne. Reprezentacyjne i użytkowe wnętrza przy Rynku Starego Miasta projektowane były kompleksowo, w najdrobniejszych szczegółach. Lokal DESY został oddany do użytku w dniu 22 lipca 1953 r. Projekt wnętrzarski Barbary Brukalskiej, wraz z elementami przedmiotowego wyposażenia, jest przykładem działalności projektowej twórców należących do zespołu pracowni zaangażowanej w odbudowę Starówki i realizujących to zadanie w sposób kreatywny i efektowny – mówi prof. Jakub Lewicki.

Figura Madonny z Dzieciątkiem w rejestrze zabytków

środa, 08 marca 2023 09:24

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego figurę Madonny z Dzieciątkiem autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej wraz z cokołem. Zlokalizowana jest na terenie podwórza wewnętrznego Spółdzielni Mieszkaniowej „Szare Domy" w Warszawie, pomiędzy ul. Łowicką 51, Fałata 2 i Narbutta 82.
Figura została wykonana w 1943 r. Na licu cokołu przymocowana jest kamienna tabliczka z rytą inskrypcją, pisaną majuskułą: „Pod Twoją Obronę / Uciekamy Się /19 X 1943 R". Z boku, z lewej strony, znajduje się tablica informacyjna z 1993 r.:,Figurę Matki Boskiej wykonała / Zofia Trzcińska-Kamińska / 1890-1977 / Rzeźbę poświęcił / O. Edward Kosibowicz S.J. / Zamordowany 2.Viii.1944”.
Autorką figura była mieszkająca w Warszawie rzeźbiarka – Zofia Trzcińska-Kamińska. Została zamówiona przez mieszkańców osiedla Spółdzielni Mieszkaniowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (obecnie Spółdzielni Mieszkaniowej „Szare Domy") w 1943 r. Kompozycja posągu utrzymana jest w stylistyce modernistycznej, wpisującej się w architekturę powstałej w latach 30. XX wieku kolonii mieszkaniowej. Statua stanowi artystyczną kontynuację motywu Matki Boskiej Akademickiej - kamiennej rzeźby znajdującej się na dziedzińcu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej wykonanej przez artystkę ok. 1938 r.
Figura jest charakterystyczna dla twórczości Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Posiada niezaprzeczalne wartości artystyczne. Łączą się z nią także wartości naukowe, wynikające z możliwości pogłębienia studiów nad twórczością artystyczną rzeźbiarki z okresu II wojny światowej, szczególnie, w świetle tego, że w 1939 r. i podczas Powstania Warszawskiego straciła większość swoich rzeźb w związku z kolejnymi pożarami.
Posiada również wartość historyczną, jako przedmiot kultu i przejaw religijności rozwijającej się w Warszawie w latach okupacji. Kapliczka zarazem stanowi element związany z dziejami kolonii dawnej Spółdzielni Mieszkaniowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie, a także dzielnicy Mokotów. Wysoka wartość artystyczna i historyczna figury stawiają ją w szeregu cennych realizacji sztuki sakralnej lat 40. XX w. w przestrzeni miejskiej.

Ze społecznikami o zabytkach

wtorek, 07 marca 2023 11:11

Wczoraj odbyło się spotkanie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków prof. Jakuba Lewickiego z warszawskimi społecznymi opiekunami zabytków. W bardzo dobrej atmosferze i do późnych godzin wieczornych, przedyskutowano aktualne problemy Społecznych Opiekunów Zabytków.

Społecznicy przedstawili wypracowany przez siebie kodeks etyczny społecznych opiekunów zabytków. Omówiono także aktualne problemy ochrony zabytków w Warszawie. Rozmawiano o sytuacji związanej z postulatami ochrony Hotelu Sobieski. Społecznicy zaproponowali dalszy tryb postępowania w tej sprawie.

Poruszono też sprawę ochrony Muranowa Południowego i także zaproponowano dalszy tryb postępowania w tej sprawie. Zwrócono uwagę, że teren obecnie jest w pełni chroniony i znajduje się w gminnej ewidencji zabytków i należy prowadzić kampanię informującą o tym. Zgłoszono postulat zorganizowania szkoleń dla społecznych opiekunów zabytków i zorganizowania bazy danych Społecznych Opiekunów Zabytków.

- Dziękuję za wszystkie uwagi i propozycje. Dziękuję organizacji Społeczni Opiekunowie Zabytków - Warszawa, za pomoc w zorganizowaniu tego spotkania. Dziękuję także za zaangażowanie, czas i troskę o zabytki społecznych opiekunów. Nie ma przyszłości bez zabytków – powiedział po spotkaniu prof.

Ustalono, że spotkania mają odbywać się cyklicznie. Kolejne planowane jest w ciągu miesiąca.